UMS
10- RAPORLAMA DÖNEMİ SONRASI OLAYLAR
1. GİRİŞ
Sınırsız kabul edilen işletme yaşamı,
sonucun ölçülebilmesi ve belirli bir anda ulaşılan finansal durumu görebilmek
amacıyla dönemlere ayrılır ve dönem sonu itibarıyla finansal tablolar
hazırlanır.
Finansal tabloların hazırlanması,
onaylanması ve yayımlanması süresince işletmede olaylar devam etmektedir. Bu süre
içerisinde finansal tablo kullanıcılarının kararlarını etkileyecek özellikte olaylar
gerçekleşebilir. Finansal tablolar incelenen dönemle ve finansal tabloların
yayınlanmak üzere onaylanmasından önce meydana gelen önemli olaylara ilişkin
güncel bilgiler içermek zorunda olup bilanço tarihinden sonra ortaya çıkmış
olsalar bile, bazı olayların etkilerinin finansal tablolara yansıtılması veya
tabloların eklerinde açıklanmaları gerekebilir.
UMS 10 Raporlama döneminden sonraki
olaylar; bir işletmenin, raporlama
döneminden (bilanço tarihinden) sonra
ortaya çıkan olaylar nedeniyle finansal tablolarında hangi durumlarda düzeltme
gerekeceğini belirlemektedir. Ayrıca finansal tabloların yayımı için onayın
verildiği tarih hakkında ve raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonraki olaylarla ilgili finansal tablolarda
açıklanması gereken bilgileri ortaya koymaktadır.
Bu standart, raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonra
ortaya çıkan olayların muhasebeleştirilmesinde ve dipnotlarda yapılacak
açıklamalarda uygulanır.
Raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonraki olaylar,
raporlama dönemi sonu (bilanço tarihi) ile finansal tabloların yayımı
için onaylandığı tarih arasında işletme lehine veya aleyhine ortaya çıkan
olayları ifade eder.
Finansal
tabloların yayımı için onaylandığı tarih 2 duruma göre değişiklik
göstermektedir.
·
Bazı
durumlarda, finansal tabloların, yönetim kurulunun yayım için karar aldığı
tarih itibariyle onaylandığı kabul edilmekteyken,
·
Bazı durumlarda
işletme yönetimlerinin, finansal tabloları tamamıyla idari olmayan şahıslardan
oluşmuş bir üst kurula onaylamak üzere sunulması gerekebilir. Bu durumda
finansal tablolar yönetimin üst kurula sunulmasına karar verdiği tarih
itibariyle onaylanmış olur.
Örnek 1: Bir işletmenin yönetimi, 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle hazırlanan finansal
tablolarını, 28 Şubat 2010 tarihinde düzeltmeye tabi taslak olarak
hazırlamıştır. 18 Mart 2010 tarihinde, yönetim kurulu finansal tabloları
incelemiş ve yayımlanmak üzere onay vermiştir. İşletme 19 Mart 2010 tarihinde,
karını ve bazı diğer finansal bilgilerini açıklamıştır. Finansal tablolar, 1
Nisan 2010 tarihinde, ortaklara ve diğer şahıslara sunulmuştur. Ortaklar, 15
Mayıs 2010 tarihli genel kurulda finansal tabloları ibra etmiş ve ibra edilen
finansal tablolar 17 Mayıs 2010 tarihinde düzenleyici kuruluşa iletilmiştir.
v
Bu durumda,
finansal tabloların onay tarihi, yönetim kurulunun yayım için onay verdiği
tarih olan 18 Mart 20X2 tarihidir.
Örnek 2: 18 Mart 20X2 tarihinde, işletme yönetim kurulu,
finansal tablolarını, üst kurula sunulmak üzere onaylamıştır. Üst kurul
tamamıyla idari olmayan şahıslardan oluşmuştur ve çalışanların ve diğer
tarafların temsilcilerini de bünyesinde bulundurmaktadır. Üst kurul, 26 Mart
20X2 tarihinde, finansal tabloları onaylamıştır. Finansal tablolar 1 Nisan 20X2
tarihinde, ortaklara ve diğer şahıslara sunulmuştur. Ortaklar, 15 Mayıs 20X2
tarihli genel kurulda finansal tabloları ibra etmiş ve finansal tablolar 17
Mayıs 20X2 tarihinde, düzenleyici kuruluşa iletilmiştir.
v
Bu durumda,
finansal tabloların onay tarihi; yönetimin, finansal tabloları üst kurula
sunulmak üzere onayladığı 18 Mart 20X2 tarihidir.
Raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonraki
olaylar ikiye ayrılır:
a) Raporlama döneminden (bilanço
tarihinden) sonraki düzeltme gerektiren olaylar; ( raporlama dönemi
sonu (bilanço tarihi) itibarıyla ilgili olayların var olduğuna ilişkin
kanıtları gösteren koşulların bulunduğu durumlar) ve
b) Raporlama döneminden (bilanço
tarihinden) sonra düzeltme gerektirmeyen olaylar; (ilgili olayların
raporlama döneminden (bilanço tarihinden) sonra ortaya çıktığını
gösteren koşulların bulunduğu durumlar)
2. RAPORLAMA DÖNEMİNDEN SONRAKİ DÜZELTME
GEREKTİREN OLAYLAR
Düzeltme gerektiren olayların ortaya
çıkması durumunda, ilgili kalemin tutarı düzeltilir veya daha önce finansal
tablolara alınmamış olanlar finansal tablolara alınır.
Düzeltme gerektiren olaylar;
• Olaya yol açan koşul bilanço
tarihinde var olmalı
• Olay finansal tablolar için yapılan
tahminleri etkiler.
Raporlama tarihinden sonra gerçekleşen
ve düzeltme gerektiren bazı olaylar şunlardır;
·
Bir davanın bilanço tarihinden sonra
sonuçlanması ve ayrılmamış bir karşılık doğması ya da karşılığın eksik
hesaplandığının ortaya çıkması
·
Bir müşterinin bilanço tarihinden sonra
iflas etmesi sonucu bilanço tarihindeki alacağının tahsil edilemeyecek hale
gelmesi
·
Bilanço tarihinden sonra satışı yapılan
stokların net gerçekleşebilir değer tespitinin yapılması
·
Bilanço tarihinden önce satın alınan
varlıkların maliyetlerinin veya satılan varlıklardan elde edilen gelirlerin,
bilanço tarihinden sonra belirli hale gelmesi
·
Bilanço tarihi itibarıyla, finansal
tabloların gerçeğe uygun olmadığını gösteren hata ve hilelerin bilanço
tarihinden sonra ortaya çıkarılması verilebilir.
Örnek
1. Y işletmesi kazanacağını tahmin ettiği bir dava için dönem
sonunda karşılık ayırmamıştır. 22 Ocak 2009 tarihinde dava aleyhine sonuçlanmış
ve Y işletmesinin 5.000,00 TL tazinat ödemesi kararı alınmıştır.
v
22 Ocak 2009 tarihinde işletmenin
finansal tabloları onaylanmadığı için 31 Aralık 2008 tarihli finansal
tablolarında düzeltme yapılacaktır.
Borç
|
Alacak
|
||
689
|
Diğer
Olağandışı Gider ve Zararlar
|
5.000
|
|
379 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları
|
5.000
|
||
Dava
sonucu ödemenin kesinleşmesi
|
|||
Örnek
2. Y işletmesi’nin 31.12.2008 tarihinde aktifinde kayıtlı olan
ve net defter değeri 50.000,00 TL olan torna tezgahı 05 şubat 2009 tarihinde
bozulmuş ve tamir edilemeyeceği anlaşılmıştır. Torna tezgahının hurda değeri
10.000,00 TL’dir. 05 şubat 2009 tarihinde finansal tablolar henüz
onaylanmamıştır. Dolayısıyla bu olay finansal tablolarda düzeltme
gerektirmektedir.
Örnek
3. Y işletmesi 28.10.2008 tarihinde 50.000,00 TL’ye X işletmesine
mal satmış ve bedelini 31.12.2008 tarihinde tahsil etmemiştir. X işletmesi
Şubat ayı içinde iflas etmiştir.
Bu olay Y işletmesinin finansal
tablolarında düzeltme gerektiren bir olaydır çünkü 31 Aralık 2008 tarihi
itibariyle geri kazanılamayacak bir alacak haline dönüşmüştür.
v
Y işletmesi iflasa bağlı olarak
finansal tabloları düzeltecek ve 50.000,00 TL için karşılık ayıracaktır. Bu
olay, finansal tablolarda düzeltildiği için, dipnotlarda bilgi verilmeyecektir.
Borç
|
Alacak
|
||
654
|
Karşılık
Giderleri
|
50.000
|
|
129
Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı
|
50.000
|
||
Karşılık
gideri
|
|||
Örnek
4. Y işletmesi’nin 31 Aralık 2008 tarihinde stoklarında modası
geçmiş 10.000,00 TL’lik ticari malı mevcuttur. İşletme modası geçen bu mallar
için 7.500,00 TL karşılık ayırmış ve modası geçen malların net değeri 2.500,00 TL’dir.
25 Ocak 2009 tarihinde bu mallar
3.500,00 TL’ye satılmış ve finansal tablolar onaylanmamıştır.
v
31.12.2008 tarihinde modası geçen
mallar için yapılan kayıt;
Borç
|
Alacak
|
||
157
|
Diğer
Stoklar
|
10.000
|
|
153 Ticari Mallar
|
10.000
|
||
Modası
geçen mallar
|
|||
654
|
Karşılık
Giderleri
|
7.500
|
|
158
Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı
|
7.500
|
||
Karşılık
giderleri
|
|||
v
Finansal tablolarda yapılması gereken düzeltme kaydı;
Borç
|
Alacak
|
||
158
|
Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı
|
1.000
|
|
644 Konusu Kalmayan Karşılıklar
|
1.000
|
||
Stokların defter değerinin yükseltilmesi
|
|||
Örnek
5. Y işletmesi ocak ayı içerisinde çalışanlarına brüt 5.000,00
TL prim verilmesi kararı almıştır.
v
Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan
bu olay, kapanan dönem karının 5.000,00 TL azalması anlamına gelir. İkramiye
veya kardan payın, bilanço tarihinden sonra belirli hale gelmesi düzeltme
gerektirir.
Borç
|
Alacak
|
||
770
|
Genel Yönetim
Giderleri
|
5.000
|
|
381 Gider Tahakkukları
|
5.000
|
||
Tahakkuk eden primler
|
|||
Örnek
6. Y işletmesinin 31 Aralık 2008 tarihli finansal tabloları
denetlerken, finansal tablolar onaylanmadan satış hasılatının 20.000,00 TL
eksik yazıldığı tespit edilmiştir.
v
Bilanço tarihi itibarı ile finansal
tabloların gerçeğe uygun olmadığını gösteren hata ve hilelerin bilanço
tarihinden sonra ortaya çıkması düzeltme gerektirir.
Borç
|
Alacak
|
||
120
|
Alıcılar
|
23.600
|
|
600 Yurtiçi Satışlar
|
20.000
|
||
391 Hesaplanan KDV
|
3.600
|
||
Unutulan satışın
kayıt altına alınması
|
|||
3. RAPORLAMA DÖNEMİNDEN SONRAKİ DÜZELTME
GEREKTİRMEYEN OLAYLAR
Bilanço tarihinden sonraki düzeltme
gerektirmeyen olayların önemli her bir kategorisi için dipnotlarda açıklama
yapılması gerekir. Bu açıklamalar olayın niteliği ve olayın tahmini finansal
etkisi veya böyle bir tahminin yapılmadığına ilişkindir.
Bilanço tarihi itibariyle olan durum
hakkında bilanço tarihinden sonra yeni bilgiler edinilmesi durumunda; ilgili
dipnotlar edinilen bilgiler doğrultusunda güncellenir.
Raporlama döneminden sonraki düzeltme
gerektirmeyen olaylara şunlar örnek olarak verilebilir;
· Bilanço
tarihinden sonra önemli bir bağlı ortaklığın elden çıkarılması veya önemli bir
birleşme gerçekleştirilmesi
· Bir
faaliyetin durdurulmasına yönelik planının duyurulması;
· İşletmenin
cari ve ertelenmiş vergi alacakları ile borçları üzerinde önemli etkisi olan
bilanço tarihinden sonra yeni vergi düzenlemelerinin yapılması veya vergi
oranlarının değişmesi ya da bu şekilde bir vergi kanunu çıkarılacağının
duyurulması
· Önemli
bir garantinin verilmesi gibi, önemli taahhütlere veya önemli şarta bağlı
borçlara girilmesi;
· Tamamen
bilanço tarihinden sonra gerçekleşen olaylardan kaynaklanan önemli bir davanın
başlaması;
· Bilanço
tarihinden sonra önemli bir faaliyet biriminin yangın sonucu tahrip olması;
· Yatırımların
piyasa değerlerinde ortaya çıkan değer düşüklükleri.
ÖRNEK 1: Y
Ltd. Şti’nin yönetimi yılsonundan hemen iki hafta sonra 3 iş bölümünü 1 bölümde
birleştirmeye yönelik kararını açıklamıştır. Şirketin
Aralık yılsonu finansal tablolarının yayınlanmak için onaylanması bir ay
içerisinde gerçekleşecektir.
v Raporlama
döneminin bitiminden sonra açıklanan yeniden yapılandırma işlemi, düzeltme
gerektirmeyen bir olaydır.
ÖRNEK 2:
Kimya Ltd. Şti. tehlikeli kimyasal dağıtımı yapan bir şirkettir. Aralık 2008
yılsonundan sonra şirket kamyonlarından biri müşterinin tankına sülfürik asit
aktarımı yaparken bağlantı borusu basınç nedeniyle patlamış ve aktarılan asit
her yere yayılması sonucu müşterinin sahasında hasar oluşmuştur. Sahanın temizlenmesine
ilişkin maliyetlerin 1 milyon TL olacağı tahmin edilmektedir. Ancak bu
maliyetlerden Kimya Ltd. Şti’ nin mi yoksa müşterinin mi sorumlu olacağı henüz
netlik kazanmamıştır.
v Buradaki
olay asidin müşterinin sahasına dökülmesidir. Kimyasalın dökülmesi bilanço
tarihinden sonra meydana gelen bir olaydır ve 1 milyon TL tutarındaki
potansiyel temizleme maliyetleri Kimya Ltd. Şti. için önemli bir tutardır. Bu
nedenle şarta bağlı bir yükümlülük söz konusudur. Bu olay düzeltme
gerektirmeyen bir olaydır. Bu nedenle geri dönüp düzeltme yapmamıza gerek
yoktur. Ancak Aralık 2008 tarihli finansal tablolarda açıklanmak zorundadır.
4. TEMETTÜLER
Hisse
senedi sahiplerine ödeneceği bilanço tarihinden sonra ilan edilen temettüler
ile ilgili olarak, bilanço tarihinde işletmelerce herhangi bir yükümlülük
finansal tablolara alınmaz.
Bu
temettüler dipnotlarda yer alır.
Örnek 1)
İşletme 31.12.2008 tarihli finansal tablolarını hazırlamıştır. 24 Ocak 2009
tarihinde toplam 6.000 lira kâr payı dağıtılacağı ilan edilmiştir.
v
Buna göre; 31.12.2008 tarihli finansal
tablolarda yer alacak tutarlar değiştirilmeyecek fakat dağıtılacak kâr payı
büyüklüğü finansal tabloların eklerinde açıklanacaktır.
5. İŞLETMENİN SÜREKLİLİĞİ
İşletme yönetimince bilanço tarihinden
sonra işletmenin tasfiye edilmesi veya ticari faaliyetlerinin durdurulmasına
karar verilmesi ve bu şekilde hareket edilmesi dışında herhangi gerçekçi bir
alternatifin bulunmaması halinde; finansal tabloların hazırlanmasında
işletmenin sürekliliği dikkate alınmaz.
İşletmenin süreklilik varsayımının
geçersiz olduğu veya olabileceği durumlarda finansal tablolar UMS 1 Finansal
Tabloların Sunumu standardına uygun açıklama yapılır.
