TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar

UMS 38 – MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

Amaç, Kapsam

*Tanım; Bir yıldan daha uzun süre ile kullanılan ve değer kaybına uğrayan bunun yanında fiziki olmayan ve bir harcama şeklinde ortaya çıkan varlıklar Maddi Olmayan Duran Varlıklar olarak adlandırılır. Bilgisayar yazılımları, ticari markalar,  lisanslar ve isim hakları müşteri listeleri, müşteri ve tedarikçi ile ilişkiler, müşteri sadakati, pazar payı ve pazarlama hakları, rekabet etmeme anlaşmaları, işletme hakları ve benzeri haklar MODV olarak örnek verilebilir.

*Bir harcamanın MODV sayılabilmesi için ve aktifleşmesi için; gelecekte işletmeye sağlayacağı ekonomik faydanın muhtemel olmasının ve bu harcamanın güvenilir bir biçimde ölçülebiliyor olmasının yanı sıra varlık için Belirlenebilirlik ve Kontrol şartlarını ispat etmesi gerekmektedir.

-         Belirlenebilirlik:  Varlığın şerefiyeden kolaylıkla ayrılabilmesi ve ayrı bir varlık olarak satılabilir, kiraya verilebilir ve farklı bir varlığın üretiminde kullanılabilir olmasını ifade eder. (Örnek; bilgisayar yazılımı)

-         Kontrol: İşletmenin varlıktan gelecek ekonomik faydayı elde etme gücünü ve üçüncü kişilerin bu faydaya ulaşımının işletme tarafından kısıtlanabilmesini ifade eder.

Uygulama

*Maliyet Tespiti: ilk muhasebeleştirilmesi esnasında maliyet bedeli ile ölçülür.  Bu bedel, ithalat ve iadesi olmayan vergilerde dâhil, indirimler düşüldükten sonraki satın alma bedelini ve amaçlanan kullanıma getirmek için doğrudan ilişkili katlanılan harcamaları içerir. İşleteme, varlığın İlk muhasebeleştirilmesinden sonra veya maddi olmayan varlığı tamamlamasından sonra kendi bünyesinde oluşturduğu harcamaları esas olarak varlığın defter değerine ekleyemez ve bunları gider yazar.

*Finansman gideri: Vadeli alışlarda katlanılan faiz ya da kur farkları kredi dönemi boyunca faiz gideri olarak muhasebeleştirilir.

*Şerefiye: İşletme içi yaratılan şerefiyeler, güvenilir bir biçimde ölçülebilir ya da işletmece kontrol edilebilir olmadığı için varlık olarak muhasebeleştirilmez ve amortisman ayrılmaz. Ancak değer düşüklüğü testi uygulanmak suretiyle firma değerinin azaldığı durumlarda şerefiye için değer düşüklüğü ayrılır.

*Araştırma ve Geliştirme Giderleri:  Araştırma safhasında varlığın gelecekte ekonomik fayda sağlayıp sağlamayacağı kesin olmadığı için araştırma için katlanılan masraflar gider olarak gösterilir. Ancak geliştirme giderleri maliyete eklenerek aktifleştirilebilir. Çünkü geliştirme safhasında artık ürün üretilmiş ve yapılan harcamalar ürünün verimini arttırmaya yöneliktir.

*Yararlı Ömür: MODV’ dan yararlı ömrü sınırlı olanlar yararlı ömürleri içinde itfa edilirken, sınırsız yararlı ömre sahip olanlar itfa edilemezler.  Diğer yandan, işletmeler belli kriterler çerçevesinde sahip oldukları varlıkların yararlı ömürlerini kendileri belirleyebilirler. 

*İlk Kayıt Sonrası Değerleme: MODV, ilk muhasebe kayıtlarından sonra iki yöntem ile ölçülür;

-       Maliyet Modeli: Varlığın maliyet bedelinden birikmiş itfa payları ve değer düşüklüğü zararları düşülür

-       Yeniden Değerleme Modeli: Yeniden değerleme tarihindeki gerçeğe uygun değeri ele alınır ve bu değerden birikmiş itfa payları ve değer düşüklükleri düşülür. Eğer varlığın değeri artmış ise öz kaynaklar alacaklandırılır ve borç kısmında varlıktaki değer artışı gösterilir. Değer düşüklüğü ile sonuçlandı ise atılacak kayıt daha önceki yıllarda değer artışı kaydedilip edilmediğine göre değişir. Daha önceden artış var ise öz kaynağa borç verilmek suretiyle muhasebeleştirilirken, değer artışı söz konusu değilse giderlere yazılır.