UFRS 18 Hasılat

  

                                         UFRS 18-HASILAT

         

Amaç, kapsam ve tanımlar

Amaç

Bu kısmın amacı, belirli işlem ve olaylardan kaynaklanan hasılatın muhasebeleştirmesine ilişkin ilkeleri belirlemektir. Belirli tipteki işlem ve olaylardan doğan gelirlerin muhasebe uygulamalarını düzelmek ve gelirin ne zaman tahakkuk edileceğin belirlenmesi standardın temel amacıdır.

Kapsam

Bu kısımda yer alan hükümler, mal ve hizmet satışı, faiz royalti ve temettü geliri getiren varlıkların başkaları tarafından kullanılması sonucunda oluşan hasılatın  işletmelerce muhasebeleştirilmesinde uygulanır.

Mal kavramı : satış amacıyla işletme tarafından üretilen mamülleri,satılmak üzere alınan ticari malları ve satılmak üzere elden bulundurulan arazi,arsa ve diğer gayrimenkulleri kapsar.

Hizmet satışları : sözleşmeye bağlı olarak kararlaştırlan belirli işlemlerin taraflarca mutabık kalınan bir süre boyunca işletme tarafından yerine getirilmesini içerir.

Faiz,royalti,temettü: işletmenin nakit ve nakit benzerlerinin başkaları tarafından kullanımı nedeniyle oluşan veya alacaklar için alınan tutarlar faiz olarak, patent,ticari marka,telif hakları ve bilgisayar programları gibi uzun vadeli varlıkların başkaları tarafından kullanımı nedeniyle elde edilen tutarlar royalti olarak, sermayesine iştirak edilen işletmelerin dağıttıkları kardan iştirak oranında elde edilen paylar temettü olarak kabul edilir.

Bu standardın kapsamında olmayan konular :

a-     Kira sözleşmelerinden,UFRS-4

b-    Öz sermaye yöntemine göre muhasebeleştirlen iştiraklerden elde edilen temettülerden,UFRS-28

c-     Sigorta şirketlerinin sigorta sözleşmelerinden,

d-    Finansal varlık ve yükümlülüklerin makul değerinde değişim veya bunların elden çıkarılmasından-UMS-39

e-     Diğer cari varlıkların değerinde meydana gelen değişmelerden,

f-     Tarımsal faaliyetlerle ilgili biyolojik varlıkların makul değerinde meydana gelen değişikliklerden ve bunların ilk defa mali tablolara alınmasından

g-     Tarımsal ürünlerin mali tablolara alınmasından UMS-41

h-    Madenlerin çıkarılması UFRS-7

Tanımlar

Hasılat : öz sermayede artış sağlaması şartıyla, dönem içinde işletmenin olağan faaliyetlerinden sağladığı ekonomik faydanın brüt tutarını ifade eder. Ortakların işletmenin olağan faaliyetleri dışında bir ekonomik fayda yaratan ve/veya işletme adına yükümlülük doğurmayan katkıları nedeniyle öz sermayede meydana gelen artışlar hasılat olarak kabul edilmez. Hasılat sadece işletmenin kendi hesabuna yapmış olduğu işlemleri kapsar.hasılat alınan veya alınacak bedelin makul değeri ile ölçülür.

Makul değer: bilgili ve istekli taraflar arasında herhangi bir ilişkiden etkilenmeyecek şartlar altında, bir varlığın el değiştirebileceği tutarı

         Belirli tipteki işlem ve olaylardan doğan gelirlerin finansal tablolara alınırken hasılat olarak kaydedilmesi için uluslar arası finansal raporlama standartlarında esas alınan ilkelerden yola çıkarak işlemin niteliğine karar verebiliriz. Bunlar;

 

Faaliyet konusu mal satışı olan işlemler için,

• malların sahipliğiyle ilgili önemli risk ve getirilerin alıcıya nakledilmiş olması (konsinye olmaması)
• işletmenin, satılan malların yönetimiyle sahiğliğin gerektirdiği şekilde ilgili olmaması ve söz konusu mallar üzerinde etkin bir kontrolünün bulunmaması
• hasılatın miktarının güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi,
• işlemle ilgili ekonomik faydanın işletme tarafından elde edileceğinin muhtemel olması
• işlemle ilgili olarak yüklenilen veya yüklenilecek olan maliyetlerin güvenilir bir şekilde ölçülmesi şarttır.

Perakende satışlarda sahiplikle ilgili önemli risk ve getirler,aksine özel bir düzenleme ve sözleşme yapılmamışsa satışın hukuken gerçekleşmesi ile birlikte alıcıya geçer.uluslarası finansal raporlama satandartlarında satışın hasılat olarak kabul edilebilmesi için sahipliğin hukuken alıcıya geçmesi ile önemli risk ve getirilerin alıcıya geçmesi aynı anda olmalıdır.

Sahiplikle ilgili önemli risk ve getirilerin işletmede kaldığı durumlarda işlem satış olarak kabul edilmez. örnek:

-Tatmin edici performans konusunda,normal garanti sözleşmesiyle kapsanmamış bir yükümlülüğün işletmede kalması

-Satış hasılatının işletme tarafından tahsil edilmesinin

-Alıcının söz konusu malı üçüncü kişilere satması sartına bağlı olması

-Satışın ilgili varlığın monte edilmesi şartıyla yapıldığı ve montaj işleminin sözleşmenin önemli bir bölümünü oluşturduğu durumlarda işletme tarafından bu montajın tamamlanmamış olması

-Alıcının satış sözleşmesi uyarınca satışı iptal etme hakkının bulunması ve işletmenin ilgili malların iade edilmeyeceğinden emin olmaması  satışı hasılat olarak kaydetmemiz için meydana gelebilecek durumlardır.

      Satışlar, ürünün teslimi veya hizmetin verilmesi, ürünle ilgili risk ve faydaların               transferlerinin   yapılmışolması, gelir tutarının güvenilir şekilde belirlenebilmesi ve işlemle ilgili ekonomik faydaların  işletmeye akmasının muhtemel olması üzerine alınan veya alınabilecek bedelin gerçeğe uygun değeri  üzerinden tahakkuk esasına göre kayıtlara alınır. Net satışlar, ürün satışlarından tahmini ve  gerçekleşmiş iade ve indirimlerin düşülmesi suretiyle bulunur. KDV gibi satış vergileri hasılatın  içinde yer almaz.

  Hasılat işlemle ilgili ekonomik faydanın işletmeye akacağının muhtemel olması durumunda mali tablolara alınır. Ekonomik faydanın işletmeye aktarılmasıyla ilgili herhangi bir kısıtlama varsa (örnek: kambiyo kısıtları ile ilgili) belirsizlik ortadan kalkıncaya kadar hasılat olarak kaydedilmez. Daha önce hasılat kaydedilen bir alacak şüpheli duruma düştüğünde hasılat düzeltilmeden gider yazılmak suretiyle kayda alınır.

Faaliyet konusu hizmet satışı olan işlemler  için ;

Hizmet sunumu ile ilgili işlemlerin sonuçlarının güvenilir bir şekilde tahmin edilebildiği durumda,işlemle ilgili hasılat ilgili işlemin bilanço tarihindeki tamamlanma düzeyi dikkate alınarak mali tablolara alınır. Hizmet satışlarında işlemin mali tablolara hasılat olara kaydedilmesi için uluslar arası finansal raporlama standartların belirlemiş olduğu ilkeler sırayla ;

• hasılatın miktarının güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi
• işlemle ilgili ekonomik faydanın işletme tarafından elde edileceğinin muhtemel olması
• bilanço tarihi itibariyle işlemin tamamlanma düzeyinin güvenilir bir şekilde ölçülmesi
• işlem için katlanılan maliyetlerin ve işlemin tamamlanması için katlanılması gereken maliyetlerin güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi.

Bu ilkelerin varlığı halinde hizmet satışı mali tablolara hasılat olarak kaydedilir. Hizmet satışı mali tablolara hasılat olarak kaydedilirken temel alınan yöntem tamamlanma yüzdesi yöntemidir.bu yönteme göre hasılat hizmetin verildiği mali dönemlerde mali tablolara alınır. Bilanço tarihine kadar katlanılan maliyetlerin hesaplanmasında, verilen hizmetle ilgili olarak katlanılan maliyetler dikkate alınır. İşlemin toplam maliyetinin tahmininde verilen veya verilecek olan hizmetlerde doğrudan ilişkili maliyetler dikkate alınır.

Faaliyet konusu faiz,royalti ve temettü olan işlemler için ;

 İşletmenin faiz,royalti ve temettü getiren varlıklarının başkaları tarafından kullanılması sonucu ortaya çıkan hasılat,işlemle ilgili ekonomik faydanın işletmeye aktarılmasının muhtemel olması ve hasılatın miktarının güvenilir bir şekilde tahmin edilmesi şartıyla mali tablolara alınır.

Faiz; varlığın efektif getirisi dikkate alınmak kaydıyla zamanla orantılı olarak

Royalti ; ilgili sözleşmenin özü esas alınmak suretiyle tahakkuk esasına göre

Temettü; hissedarların temettü tahsil etme hakkının ortaya çıktığı tarihte mali tablolara alınır.